Τις δυνατότητες που δημιουργεί για τις ορεινές κοινότητες της χώρας η αξιοποίηση των τοπικών προϊόντων, ειδικά μέσα από συνεργατικά σχήματα και σε σύνδεση με τη γαστρονομία και τον τουρισμό επισήμανε ο Υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων Βαγγέλης Αποστόλου, μιλώντας σε ημερίδα για την καστανοκαλλιέργεια που πραγματοποιήθηκε στην Καστάνιτσα Κυνουρίας, στο πλαίσιο της 34ης Γιορτής του Κάστανου. Ο κ. Αποστόλου παρουσίασε επίσης τις ευκαιρίες που δημιουργούνται προς αυτή την κατεύθυνση μέσα από τα μέτρα του Προγράμματος Αγροτικής Ανάπτυξης που βρίσκεται σε τροχιά υλοποίησης.
Μεταξύ άλλων, στην ομιλία του, ο Β. Αποστόλου ανέφερε τα εξής:
«Οι πρωτοβουλίες που παίρνονται από τοπικούς παραγωγικούς φορείς και την τοπική αυτοδιοίκηση, έχουν πάντα ξεχωριστό ενδιαφέρον γιατί χαρακτηρίζονται από την καλή γνώση των δυνατοτήτων της κάθε συγκεκριμένης περιοχής και τη βαθιά αίσθηση των προσδοκιών της ελληνικής υπαίθρου…
Όπως τα καλά αρώματα τα βάζουν σε μικρά μπουκάλια έτσι και οι μικρές παραγωγές έχουν τις περισσότερες φορές το μεγάλο πλεονέκτημα να διακρίνονται για την ποιότητά τους.
Αυτό είναι και το ζητούμενο στις μέρες μας. Υγιεινά προϊόντα με ποιότητα και υψηλή θρεπτική αξία. Κι αυτό ως χώρα μπορούμε να το υπηρετήσουμε αποδοτικά.
Με καμβά το εξαιρετικό αυτό ορεινό περιβάλλον της Καστάνιτσας, τον μόχθο και την φροντίδα των καστανοπαραγωγών του χωριού, δικαιολογημένα τα κάστανα τα οποία παράγετε γίνονται ανάρπαστα, κι από όσο γνωρίζω, το μεγαλύτερο μέρος το εξάγετε. Κάθε προϊόν, για να αποκτήσει υπολογίσιμη οικονομική αξία, θα πρέπει να εξασφαλίζει μια σειρά από προϋποθέσεις. Το σημαντικό είναι να υπάρχει μια κρίσιμη μάζα παραγωγής.
Μπορεί αυτό να εξασφαλιστεί στην περιοχή σας; Τα στοιχεία δείχνουν ότι μπορεί. Χρειάζεται όμως συντονισμός και συνεργατισμός. Εννέα χωριά του Δήμου σας, με πρώτη την Καστάνιτσα, χονδρικά φαίνεται να καλλιεργείτε 11.000 στρέμματα καστανιές, 95.000 δένδρα, έχετε 800 τόνους παραγωγή και, αν δεν κάνω λάθος, λίγο ως πολύ απασχολούνται περί τις 700 οικογένειες. Αμέσως – αμέσως όπως αντιλαμβάνεστε το κάστανο της περιοχής γίνεται από κάθε άποψη μια υπολογίσιμη παραγωγή.
Το πρώτο πράγμα που έχουμε να δούμε, και εννοώ μαζί με τις Υπηρεσίες του Υπουργείου, είναι το καθ’ αυτό θέμα της καλλιέργειας και των προβλημάτων που υπάρχουν. Για παράδειγμα το 70% των δένδρων της Καστάνιτσας όπως και του Αγίου Πέτρου είναι υπέργηρα. Άρα χρειάζεται ανανέωση των δένδρων.
Το δεύτερο είναι πως αντιμετωπίζονται οι ασθένειες που έχουν προσβάλει τις καστανιές και το τρίτο είναι πως θα πετύχουμε ουσιαστικά και τυπικά να χαρακτηριστούν οι καλλιέργειες βιολογικές.
Έχουμε τις ασθένειες, έλκος και σφήκα της καστανιάς. Το μεν έλκος αντιμετωπίστηκε από τις υπηρεσίες του Υπουργείου αρκετά αποφασιστικά και φαίνεται να μην είναι το κατεξοχήν πρόβλημα. Εκείνο που επείγει είναι σίγουρα η σφήκα της καστανιάς. Ο ΕΛΓΟ – ΔΗΜΗΤΡΑ, το Μπενάκειο Ινστιτούτο και γενικότερα οι Υπηρεσίες του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης, συνεργάζονται αυτή την ώρα για την καταπολέμησή της. Ήδη στην Στερεά και Βόρεια Ελλάδα με πιλοτικά προγράμματα που εφαρμόζονται γίνεται προσπάθεια πρόληψης και καταπολέμησης του προβλήματος. Παράλληλα πρόσφατα υπογράφτηκε και δεύτερο πιλοτικό πρόγραμμα για το συγκεκριμένο θέμα που στις περιοχές παρέμβασης περιλαμβάνει και την περιοχή σας. Η εμπειρία που αποκτήθηκε στις περιοχές που εφαρμόστηκε θα αξιοποιηθεί άμεσα για τις δικές σας καλλιέργειες. Επ΄ αυτού θα μας τα πει καλύτερα ο ερευνητής μας, ο Δημήτρης Αβτζής.
Για τη στήριξη του προϊόντος προχωρούμε σε συγκεκριμένες δράσεις:
Πρώτον, χαρακτηρισμός ως βιολογική καλλιέργεια . Αν ρίξουμε μια ματιά γύρω θα αναφωνήσει κανείς τι πιο βιολογικό από αυτό που βλέπουμε. Ωστόσο αυτό δεν αρκεί. Πρέπει διαπιστωμένα να ακολουθηθεί το πρωτόκολλο βιολογικής παραγωγής ώστε να μπορούν να φέρουν την χαρακτηριστική ετικέτα. Επί πλέον τα ακρόδρυα και κατά συνέπεια οι καστανιές για πρώτη φορά φέτος μπορούν να ενταχθούν στα προγράμματα για τις βιολογικές καλλιέργειες.
Δεύτερον, σε συνεργασία με τον ΕΛΓΟ ΔΗΜΗΤΡΑ θα προωθηθεί σύντομα φάκελος ώστε το κάστανο της περιοχής να χαρακτηρισθεί Προϊόν Γεωγραφικής Ένδειξης (ΠΓΕ) πράγμα το οποίο θα επιφέρει προστιθέμενη αξία,, αλλά και τη δυνατότητα να ενταχθείτε στα προγράμματα προώθησης και προβολής.
Τρίτο, από την τρέχουσα χρονιά, το 2017, θα χορηγηθεί συνδεδεμένη ενίσχυση στα ακρόδρυα και συνεπώς στις καστανιές με 133 ευρώ το εκτάριο. Το διαθέσιμο ποσόν είναι, για το 2017, τέσσερα (4) εκ. ευρώ .
Τέταρτο, δεν θα πρέπει να θεωρηθεί αμελητέο το γεγονός ότι η καστανιά εντάσσεται στα προγράμματα της δάσωσης μέσω του ΠΑΑ, γεγονός το οποίο συμβάλει στην ανανέωση και αναδιάρθρωση των καλλιεργειών.
Και πέμπτο, ότι και στο LEADER που υλοποιείται στην περιοχή προβλέπεται η εκπόνηση μίας ολοκληρωμένης στρατηγικής στην υποστήριξη των ενδιαφερομένων μερών για την διαχείριση των καστανεώνων, σε συνεργασία με τον ΕΛΓΟ -Δήμητρα, ώστε να αξιοποιηθούν και οι κοιμώμενες υποδομές στην περιοχή του Πάρνωνα.
Όλα αυτά είναι πολύ σημαντικά και θα βοηθήσουν τις καλλιέργειες. Όμως θα πρέπει κι εσείς να συντονιστείτε και να συνεργαστείτε μέσα από τις οργανώσεις και ομάδες παραγωγών να δώσετε υπεραξία στο κάστανο της περιοχής με την μεταποίησή του.
Ποιο εργαλείο έχουμε εμείς ως Υπουργείο για να στηρίξουμε αυτή τη προσπάθεια;
Το νέο Πρόγραμμα Αγροτικής Ανάπτυξης. Πρόκειται για ένα Πρόγραμμα ύψους 4,7. δις κοινοτικής συμμετοχής, που θα κινητοποιήσει συνολικούς πόρους της τάξης των 6 δις ευρώ. Στόχος είναι να μην επαναλάβουμε τη τακτική του παρελθόντος, όπου το άγχος της απορροφητικότητας οδηγούσε σε κατασπατάληση πόρων, χωρίς αποτελεσματικότητα. Βέβαια δεν πρέπει όλοι μας να ξεχνάμε ότι ανεξάρτητα με τα μέτρα του ΠΑΑ που έχουν εκχωρηθεί και υλοποιούνται από τις Περιφέρειες, το σύνολο των μέτρων του ΠΑΑ απευθύνεται στην ελληνική περιφέρεια και τις αγροτικές περιοχές της χώρας με τελικούς ωφελούμενους τους έλληνες αγρότες. Στο πλαίσιο του νέου ΠΑΑ δίνεται και η δυνατότητα χρηματοδότησης των προϊόντων για δράσεις τυποποίησης μεταποίησης του κάστανου. Οι δικαιούχοι μπορούν να είναι από πολύ μικρές ως και μεσαίες επιχειρήσεις.
Επίσης, αναφορικά με τη μεταποίηση που είναι στα αντικείμενα της σημερινής ημερίδας, για επενδύσεις μέχρι 600.000 € περιλαμβάνονται στα τοπικά προγράμματα LEADER και από όσο γνωρίζω η τοπική Αναπτυξιακή Πάρνωνα, δίνει μεγάλο βάρος στο μέτρο της μεταποίησης στις αγροτικές περιοχές. Το μέτρο 16, που θα προκηρυχθεί μέχρι το τέλος του έτους προβλέπει συνεργατικά σχήματα καινοτομίας για παραγωγή νέων προϊόντων αξιοποιώντας την έρευνα.
Θα μπορούσατε κι εσείς σε συνεργασία με μία οργανωμένη συλλογικότητα των παραγωγών, αλλά και η βιομηχανία μεταποίησης – εμπορίας κάστανου να υλοποιήσουν από κοινού ένα πρόγραμμα για την παραγωγή νέων προϊόντων με βάση το κάστανο. Εμείς όταν υποβληθεί πλήρης φάκελος, φυσικά και θα τον υποστηρίξουμε.
Είναι στο χέρι σας η ανάγκη οργάνωσης βιώσιμων επιχειρηματικών σχημάτων, είτε συνεταιριστικών ,είτε ιδιωτικών που θα αξιοποιήσουν τους πόρους του ΠΑΑ για το προϊόν, την απασχόληση και τη συνέχιση της ύπαρξης του καστανεώνα στην περιοχή σας. Ο Δήμος και η Περιφέρεια να σχεδιάσουν και να υλοποιήσουν τα έργα υποδομής και οι επιχειρήσεις να οργανώσουν τις δραστηριότητες για το κάστανο.
Θα παραφράσω το δεν κομίζω γλαύκα στην Αθήνα λέγοντας ότι δεν κομίζω κάστανο στην Καστάνιτσα. Τι θέλω να πω με αυτό. Πρέπει το κάστανο και όλα τα εδέσματα που κάνετε με βάση αυτό, όλα τα πιάτα που κάνετε, να τα κατοχυρώσετε με την επωνυμία της περιοχής και να τα εντάξετε στον γαστρονομικό τουρισμό, μέσα στο γενικότερο πλαίσιο του εναλλακτικού, ορεινού τουρισμού. Πρέπει η περιοχή σας και η Καστάνιτσα να γίνει γαστρονομικός προορισμός. Η αυξημένη κίνηση που παρατηρείται στους δρόμους της γαστρονομίας οφείλεται στην τάση για την αναζήτηση των ιδιαίτερων τοπικών ποιοτικών εδεσμάτων”.
